در این جستار به این سوالات شما پاسخ داده می شود :
- چرا آمادگی برای بارداری مهم است؟
- معاینات و آزمایشهای قبل از بارداری کدامند؟
- آیا احساس تهوع در حاملگی طبیعی است؟
- سن حاملگی چگونه مشخص می شود؟
- در ماههای مختلف بارداری چه نکات مهمی وجود دارد؟
- ماه اول بارداری
- ماه دوم بارداری
- ماه سوم بارداری
- ماه چهارم بارداری
- ماه پنجم بارداری
- ماه ششم بارداری
- ماه هفتم بارداری
- ماه هشتم بارداری
- ماه نهم بارداری
6. در زایمان طبیعی چه نکاتی بایستی رعایت شود؟
7. یک زایمان طبیعی چگونه پیش میرود؟
1. چرا آمادگي براي بارداري مهم است؟
بهترین زمان بارداری بین روزهای 8 تا 21 قاعدگی است ، و این زمانی است که ممکن است شما هنوز ندانید که حامله هستید. در اين زمان اجزای صورت و اعضاي بدن مانند قلب و كليهها شروع به شكلگيري ميكنند. هر چه كه شما ميخوريد و مينوشيد روي جنين اثر مي گذارد همچنین قرار گرفتن در معرض تشعشعات، فلزات سنگين مانند سرب، مس، جيوه، اسيدها و گازهاي بيهوشي مضر است.
هر زمان كه تصميم به باردار شدن گرفتيد، با پزشك مشورت كنيد تا از لحاظ جسمي مورد معاينه قرار بگيريد. پزشك ممکن است براي شما درخواست آزمایشهایی نیز بکند. اين آزمايشها مشخص ميكنند كه آيا شما مشكلي داريد كه در طول دوران بارداري به شما و نوزادتان آسيب بزند يا خير؟ بهتر است بدانيد كه بسياري از اين مشكلات قابل پيشگيري هستند.
2. معاينات و آزمايشهای قبل از بارداري کدامند؟
در معاینههای بالینی قبل از زایمان معمولاً به این نکات بیشتر توجه میشود:
- گرفتن تاريخچه پزشكي : این کار به پزشک کمک میکند اطلاعاتی در مورد بیماری های قلبی، مشکلات احتمالی ارثی و ... به دست آورد.
- اندازهگيري فشار خون: اطلاع از فشار خون پایه باعث میشود پزشک متوجه تغییرات فشار خون در دوران بارداری شود.
- اندازهگيري وزن مادر: اضافه وزن قبل از بارداري احتمال ابتلا به فشار خون بالا و ديابت را افزايش داده و درد زايمان را بيشتر ميكند.
- آزمايش پاپ اسمير: این آزمایش برای تشخیص سرطان دهانه رحم و پیشگیری از آن انجام میشود.
- آزمايش خون: کم خونی مادر اثرات جبران ناپذیری بر روی کودک می گذارد
° گروه خونی و rh: دانستن گروه خونی و rh مادر برای پیشگیری از مشکلات حین زایمان و برنامهریزی برای تزریق آمپول روگام در بارداری و بعد از زایمان، ضروری میباشد. ° هموگلوبین
- آزمايش تجزیه ادرار : که برای تشخیص عفونتها و سایر مشکلات ادراری انجام میگیرد
- معاينه دهان و دندان: این کار به منظور درمان دندانهاي خراب و عفونت لثه انجام میشود.
3. آیا احساس تهوع در حاملگی طبیعی است؟
علاوه بر احساس تهوع که در هر زماني از شبانهروز ممکن است ایجاد شود و طبیعی است؛ علائم زیر نیز طبیعی هستند و ممکن است دیده شوند:
- احساس تغيير در مزه غذاها
- علاقه زياد به خوردن برخي از غذاها (ويار)
- احساس يك مزه فلزي در دهان
- حساس شدن سینهها و ايجاد تغييراتي در آنها
- احتياج بيشتر به دفع ادرار(تكرر ادرار)
- خستگي و سرگيجه در هر زماني از روز
- تغييرات مداوم خلق و خو
- افزايش ترشحات طبيعي مهبل
4. سن حاملگی چگونه مشخص میشود؟
در صورتي كه مشخص شد شما باردار هستيد براي تعيين سن حاملگي بايد اولين روز آخرين خونريزي ماهيانه را به عنوان اولين روز حاملگي در نظر بگيريد. حاملگيهاي طبيعي معمولاً بين 38 تا 42 هفته طول ميكشد.
تمام توضيحاتي كه در خصوص بارداري و شرايط آن در اينجا گفته ميشود مربوط به زايمانهاي طبيعي و بيخطر است مادراني كه سابقه زايمانهاي پرخطر دارند( سابقه زايمان زودرس، سقط، مشكلات ژنتيكي و ...) از اين قواعد مستثني هستند.
5. در ماههای مختلف بارداری چه نکات مهمی وجود دارد؟
ماه اول بارداري
وضعيت جنين
در پايان اين ماه جنين كه از برخورد اسپرم مرد با تخمك زن در لوله رحم ايجاد شده (لقاح) در ديواره رحم لانهگزيني کرده است.
وضعيت مادر
بعضي از اولين علائم حاملگي مشابه علائمي هستند كه در دوران قاعدگي رخ ميدهند، مانند خستگي، درد و سوزش در سینهها و تغييرات روحي
رعايت عادتهاي بهداشتي سالم، انجام تمرينات ورزشي مناسب و يك رژيم غذايي سالم كه حاوي مقادير زيادي ميوه و سبزيجات است از همين حالا ضروري است. اگر تا به حال به پزشك مراجعه نكردهايد، سريعتر اين كار را انجام دهيد. توجه داشته باشيد كه از همين زمان از مصرف دارو حتي مسكنها بدون تجويز پزشك جداً خودداري نمايد.
ماه دوم بارداري
وضعيت جنين در اين مرحله از رشد و نمو جنين، ابتدا قلب و سيستم گردش خون اوليه و سپس چشمها، گوشها و دهان ساخته ميشوند. در پايان اين ماه اگر سونوگرافي كنيد، تپش قلب جنين را مشاهده خواهيد كرد. همچنين دستها و پاها رشد و نمو كرده و آرنج و انگشتان دستها شروع به ظاهر شدن ميكنند. در پايان اين ماه جنين تقريباً 1 سانتيمتر طول دارد. وضعيت مادر اكنون خونريزي قاعدگي شما به تاخير افتاده و احتمال ميهيد كه باردار شدهايد البته ميتوانيد با استفاده از وسايل مخصوص تشخيص حاملگي كه در داروخانهها موجود است و يا انجام آزمايش ادرار از بارداري خود مطمئن شويد. شما ممكن است اغلب احساس گرسنگي كنيد و يا دچار تهوع شويد (مخصوصاً صبحها). همچنين بزرگ شدن رحم باعث فشار آوردن به مثانه شده و مرتباًً نياز به دفع ادرار پيدا خواهيد كرد. توصيههاي زير ميتواند به شما در كاهش تهوع صبحگاهي (يا شبانه) كمك كنند:
- وعدههاي غذايي بيشتر با حجم كمتر
- پرهيز از غذاهاي پرچرب و پرادويه و پرهيز از بوي غذاي در حال طبخ
- اجتناب از زياد پركردن و يا خالي گذاشتن معده به مدت طولاني
- استفاده از هواي آزاد
- مصرف مواد غذايي خشك و سبك مانند نان خشك يا بسكويت و مصرف مواد قندي در صبحگاه و قبل از برخاستن از بستر
علائمي كه در حاملگي ايجاد ميشوند نه تنها از نظر شدت آنها از خانمي به خانم ديگر متفاوت است بلكه در يك خانم نيز كه چند بار حامله شده، اين علائم مي تواند در هر حاملگي او متفاوت باشد. در پايان اين ماه رحم شما به اندازه يك پرتقال ميباشد و وزن بدنتان ممكن است یک كيلو اضافه و يا كم شده باشد كه هر دوي اين موارد در اين مرحله از حاملگي طبيعي هستند. افزايش ترشح چربي در پوست در اين دوران باعث ميشود پوست شما همانند دوران نوجواني چرب شده و جوش بزند. اين مشكلات بعد از پايان سه ماهه اول بارداري كه هورمونهاي بدن به تعادل ميرسند و يا بعد از زايمان برطرف ميشوند. به منظور تامين ميزان كلسيم مورد نياز مادر و نوزاد مصرف فراوردههاي لبني(شيري) 3 تا 4 مرتبه در روز توصيه ميشود. ضمناً از مصرف گوشت، تخممرغ و ماهي بصورت نيم پخته پرهيز كنيد. انواع مواد معدني و ويتامينهاي مكمل را بدون تجويز پزشك مصرف نكنيد، زيرا مصرف بالاي بعضي از اين ويتامينها مانند ويتامين a براي مادر و نوزاد مضر هستند. بهتر است مواد معدني و ويتامينهاي مورد نياز بدنتان را از طريق مواد غذايي،سبزيجات و ميوهها تامين كنيد.
ماه سوم بارداري
وضعيت جنين
در ابتداي اين ماه غضروفها و استخوانها شروع به تشكيل شدن ميكنند، ساختمان اوليه چشمها در حال شكلگيري است و زبان شروع به ظاهر شدن ميكند. در پايان اين ماه تقريباً تمام اعضاء و ساختمانهاي بدن جنين تشكيل شدهاند و جنين تا زمان وضع حمل به رشد و نمو ادامه ميدهد. همچنين دستگاه تناسلي جنين در پايان اين ماه بر اساس ويژگيهاي جنسي او شروع به متمايز شدن ميكنند.
وضعيت مادر
سوزش سردل، سوء هاضمه، تغيير در ميل جنسي(افزايش يا كاهش)، حساستر شدن پستانها، تغيير در خلق و خوي مادر و ايجاد لك در صورت از عوارض اين مرحله از بارداري هستند اما نگران نباشيد زيرا اين تغييرات موقتي هستند.
از اواخر اين ماه ممکن است تهوع شما كمتر و اشتهايتان بهتر شود و كمتر احساس خستگي خواهيد كرد( اما به خاطر داشته باشيد بخاطر ويارتان غذاهاي با كالري زياد اما با ارزش غذايي كم را زياد مصرف نكنيد) همچنين رحم شما با رشدي كه ميكند به سمت بالا و جلو كشيده ميشود و باعث ميشود رحم زياد بر روي مثانه فشار وارد نكند و نياز شما به دفع ادرار كمتر شود. اكنون كه حال شما بهتر از قبل شده زمان خوبي براي انجام تمرينات ورزشي مناسب حاملگي است. پيادهروي و شنا بهترين ورزشها در اين دوران هستند. اين ورزشها سبب آسانتر شدن زايمان ميشوند، اما از انجام ورزشهای سنگین در هواي گرم و محيطهاي بسته و بدون تهويه مناسب هم پرهيز كنيد.
بخاطر داشته باشيد كه هيچگاه در دوران بارداري اقدام به گرفتن رژيم غذايي براي لاغر شدن نكنيد.
اگر دچار سردرد و يا احساس سبكي در سر شديد و يا تهوع شما بعد از 3 ماه ادامه پيدا كرد و سبب كاهش وزن شما شد با پزشك خود مشورت كنيد.
ماه چهارم بارداري
وضعيت جنین
اكنون صورت جنين خيلي بيشتر شبيه انسانهاست. طول بدن جنين اكنون به 9 سانتيمتر رسيده است و وزن او حدود 30 تا 60 گرم ميباشد. دستهاي جنين شروع به حركت كرده و حتي ناخنهاي انگشتان دستها و پاها در حال رشد كردن هستند و جنين تمام مواد غذايي خود را از طريق جفت دريافت ميكند. در پايان اين ماه ميتوانيد حركت جنين را احساس كنيد.
وضعيت مادر
به سه ماهه دوم بارداري خوش آمديد. سه ماهه دوم بارداري راحتترين و لذتبخشترين دوره بارداري ميباشد. اكثر مشكلاتي كه در اوايل حاملگي ايجاد شده اند تا كنون از بين رفته و يا اينكه بزودي برطرف خواهند شد و در صورتي كه اولين زايمان را تجربه مي كنيد شكم شما هنوز آنچنان بزرگ نشده است.
اگر در اين زمان به علت كندتر شدن حركت عضلات رودهها دچار يبوست شدهايد، با مصرف ميوه و سبزيجات مقدار فيبر رژيم غذاييتان را افزايش دهيد و مصرف آب و مايعات و ورزش منظم را نيز فراموش نكنيد. (از نوشيدن مايعاتي مانند چاي و نوشابه كه باعث تشديد يبوست ميشوند خودداري كنيد)
ماه پنجم بارداری
وضعيت جنین
در این دوره جنین رشد سریعی پیدا میکند و وزنش به حدود 250 گرم میرسد. در این مرحله یک ماده سفید پنیر مانند بر روی پوست جنین تشکیل میشود که وظیفه این ماده حفاظت پوست جنین از مایع اطرافش میباشد. جنین همانند یک نوزاد دارای ساعتهای خواب و بیداری است. در پایان این ماه موهای سر جنین شروع به رشد میکنند و اگر کودک شما دختر باشد رحم او شروع به ساخته شدن میکند.
اگر شما متوجه شدهاید که شکم شما گاهی اوقات دچار حرکات پرشی منظمی میشود، هیچ نگرانی به خود راه ندهید زیرا ممکن است بعلت ******که کودک شما باشد.
وضعيت مادر
اگر تا کنون تکان خوردن جنین را در رحمتان احساس نکرده اید احتمالاً الان این احساس را خواهید داشت، و در صورتی که سونوگرافی انجام دهید جنسیت کودک مشخص خواهد شد.
احساس سرگیجه، سبک بودن سر و بیحالی در طی دوران بارداری طبیعی میباشد، اما اگر بطور مداوم و به شدت تکرار شوند بهتر است به پزشکتان در این باره اطلاع دهید.
با مصرف مایعات زیاد، داشتن یک رژیم غذایی سالم و استفاده از لوسیون و روغنها بر روی پوست میتوانید از شدت خارش و خشکی پوست خود کم کنید.
ماه ششم بارداری
وضعيت جنین
با شروع ماه ششم بارداری سرعت رشد جنین شروع به کم شدن میکند. اندازه دستها و پاها به تناسب خواهند رسید. پلکها و ابروها تشکیل شده و مغز رشد سریع خود را آغاز میکند. در پایان این ماه وزن جنین به حدود 600 گرم خواهد رسید.
وضعيت مادر
اکنون احتمالاً حامله بودن شما از نظر ظاهری برای اطرافیانتان مشخص خواهد شد، و شما حرکتهای جنین را بخوبی در رحمتان احساس خواهید کرد. نوشیدن مقادیر زیاد آب و استراحت در حالیکه سطح پاها بالاتر از سطح بدن باشد میتواند در برطرف کردن ورم پا و مچ پای شما مؤثر باشد.
به علت افزایش وزن بدن در این مرحله بهتر است کفشهای پاشنه کوتاه بپوشید، از نشستن و ایستادن به مدت طولانی پرهیز کنید.
ماه هفتم بارداری
وضعيت جنین
در پایان این ماه بدن جنین گوشتالو و گردتر شده، عضلات به تدریج در حال بیشتر شدن و ریهها قادر به نفس کشیدن هستند، اما اگر جنین الان متولد شود نفس کشیدنش با زحمت روبرو خواهد شد.
از آنجا که گوشها بطور کامل تشکیل شده اند میتوانید بیشتر با جنین خود صحبت نمایید زیرا او حالا می تواند صدای شما را تشخیص دهد.
وضعيت مادر
به سه ماهه سوم بارداری خوش آمدید!
اکنون اندازه رحم شما اندازه یک توپ فوتبال است. رحم بزرگ شده و به قسمت پشت و لگن شما فشار وارد آورده و ممکن است باعث بروز دردهایی در کمر و پاهای شما شود. با استراحت، تغییر وضعیت بدن و یک حمام آب گرم می توانید درد را کاهش دهید. همچنین در ماههای آخر بارداری به علت افزایش وزن ممکن است به واریس مبتلا شوید در این صورت با استراحت منظم و زیاد ضمن انجام کارهای روزانه، با بالا بردن سطح پاها بالاتر از سطح بدن چندین بار در روز و استفاده از جورابهای الاستیک محافظتکننده میتوانید از شدت آن کم کنید که البته بعد از زایمان بهبود خواهد یافت
اگر ناگهان احساس کردید که رحم شما منقبض و سپس شل شد نگران نشوید. این انقباضات طبیعی بوده و معمولاً بدون درد هستند و زمانهای ایجاد آن نامنظم میباشد. به علت نزدیک شدن رحم شما به قفسه سینهتان ممکن است ریه ها در هنگام تنفس بطور کامل متسع نشوند و تا حدودی دچار تنگی نفس شوید، اما نگران نباشید کودک شما دچار کمبود اکسیژن نخواهد شد.
در یک حاملگی طبیعی ماه هفتم و هشتم بارداری باید هر دو هفته یکبار به مطب پزشک مراجعه نمایید و از شروع ماه نهم تا هنگام زایمان هر هفته باید این کار را انجام دهید. در این ملاقاتها پزشک اندازه و طول رحم را اندازهگیری میکند تا مطمئن شود جنین در حال رشد است. آزمایش ادرار، بررسی وزن و فشار خون مرتباً انجام می گیرد.
ماه هشتم بارداری
وضعيت جنین
در اواخر این ماه جنین شما حدود یک کیلو و هشتصد گرم وزن خواهد داشت. سرعت نمو مغز در این دوره بیشتر است. جنین اکنون به نور، صدا، مزه و بو حساس میباشد و تنها عضوی از بدن که هنوز بطور کامل تکمیل نشده ریهها می باشد.
وضعيت مادر
اکنون هنگامی است که خارش پوست، تنگی نفس، بواسیر، انقباضهای پاها، سوزش سردل، سوء هاضمه و درد عضلات می توانند باعث ناراحتی مادران باردار شوند. بخاطر داشته باشید که این مشکلات موقتی می باشند، پس بر روی جنبههای مثبت بارداری تمرکز کنید.
بهترین وضعیت خوابیدن برای یک خانم حامله آن است که به سمت چپ بخوابد.
همچنان که استخوانهای جنین شما سفتتر میشوند و اندازهشان بزرگتر میگردد، نیاز شما به کلسیم خیلی بیشتر از قبل میشود. رژیم غذایی حاوی مقادیر کافی کلسیم، پروتئین، آهن و اسید فولیک را فراموش نکنید. خوردن غذا با حجم کمتر و به دفعات بیشتر و پرهیز از خم شدن یا صاف دراز کشیدن موجب خواهد شد تا حدودی از سوزش سردل و سوء هاضمه کاسته شود.
ماه نهم بارداری
وضعيت جنین
در شروع این ماه وزن جنین تقریباً دو و نیم کیلوگرم است. حالا دیگر جنین آنقدر بزرگ شده که بیشتر حجم رحم را اشغال کرده و جای زیادی برای حرکت و چرخش جنین وجود ندارد. با اینکه هنوز چهار هفته دیگر به زایمان باقی است اما جنین تقریباً به رشد نهایی خود رسیده است.
وضعيت مادر
کمی ورم کردن در خانمهای حامله طبیعی است، اما اگر دچار سردرد شدید، تاری دید، افزایش ناگهانی ورم (بخصوص ورم صورت) در طی 2 یا 3 روز، درد شکم، تهوع، استفراغ و بیحالی شدید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
در این زمان انقباضهای رحمی که معمولاً بدون درد هستند شدیدتر شده و ریتم خاصی هم ندارند. این انقباضها باعث میشوند که بدن شما برای انقباضهای اصلی در زمان زایمان آماده شود. توصیه میشود که مقاربت جنسی در این ماه صورت نگیرد.
6. در زایمان طبیعی چه نکاتی بایستی رعایت شود ؟
وضعیت جنین: در پایان ماه نهم وزن جنین حدود 3 کیلوگرم است که روزانه 30 گرم به وزن او اضافه می شود و طول آن حدوداً 50 سانتی متر میباشد. کودک شما آخرین روزهای حضور خود در رحم را طی میکند
وضعیت مادر: در این مرحله بدن شما خود را آماده زایمان میکند. ترشحات مهبل نیز ممکن است بیشتر شده باشد. انقباضهای کاذب و دروغین حاملگی که در این هفته ایجاد میشوند غیرمنظم بوده و میتوانند خیلی دردناک باشند. این انقباضها ممکن است در هر جایی از بدن شما مثل کمر، زیر شکم و لگن احساس شوند. انقباض های واقعی زایمان از بالای رحم شروع شده و سپس به تمام قسمتهای رحم گسترش می یابند و از قسمت کمر به لگن می روند. انقباضهای واقعی زایمان منظم، قویتر و دردناک تر شده و با تغییر وضعیت شما از بین نمیروند.
به منظور آمادگی برای تولد، در اغلب موارد جنین میچرخد و سرش به سمت پایین قرار میگیرد. در مورد جنین شما نیز به همین شکل خواهد بود، سر در قسمت لگن مادر قرار میگیرد و کودک آماده میشود تا به دنیا سلام کند!
7. یک زایمان طبیعی چگونه پیش میرود ؟
زایمان طبیعی را می توان به 3 مرحله تقسیم نمود:
1. در مرحله اول زایمان، دردهای زایمان یا همان انقباض های رحمی شدیدتر شده و دهانه رحم نرم و کاملاً باز می شود
2. در مرحله دوم زایمان از وقتی شروع میشود که مادر با زور زدن باعث بیرون آمدن نوزاد از رحم می شود. در صورتی که زایمان اول باشد حدود 2 ساعت و در صورتی که چندمین زایمان یک خانم باشد، این مرحله در 20- 15 دقیقه کامل میشود.
3. در مرحله سوم زایمان نیز جفت از رحم خارج می شود.
بعد از بهبودی از عوارض زایمان اگر احس اس آمادگی میکنید می توانید پیادهروی و تمرینات بدنسازی را شروع کنید. ورزش بعد از زایمان علاوه بر کاهش وزن در موارد زیر به شما کمک میکند:
- کاهش استرس، اضطراب و افسردگی
- سفت و محکم شدن ماهیچههای شکمی و لگن که کشیده شدهاند
- افزایش انرژی بدن