پوکی استخوان بیماری است که طی آن استخوانها - خصوصا استخوان های ستون فقرات، مچ دست و مفصل ران - نازک و ضعیف شده به آسانی می شکنند، این بیماری به طور معمول هیچ نشانه خاصی ندارد. هر چند پوکی استخوان بیشتر در بین زنان میان سال شایع است، اما خطر ابتلا در مردان و جوانان نیز وجود دارد.

• علل ابتلا به پوکی استخوان
از حدود سنی سی و پنج سال، سلولهای بافت استخوان قادر به جایگزینی سلول های مرده نیستند، در نتیجه میزان سلول هایی که از بین می روند چندین برابر سلولهایی که مجددا ساخته می شوند، می گردد. در واقع این عدم توازن علت اصلی کاهش تراکم استخوان ها ست.
اولین نشانه زمانی ظهور می کند که فرد در اثر یک ضربه ناگهانی یا سقوط از ارتفاع به عارضه شکستگی استخوان دچار شود که معمولا درد، ناتوانی و عدم تعادل به همراه داشته و در برخی موارد حتی منجر به مرگ می گردد.

• افراد مستعد ابتلا به پوکی استخوان
بنا به تحقیقات انجام شده حدود سه میلیون نفر در کشور انگلستان شرایط ابتلا به پوکی استخوان را - که در زنان بیش از مردان شایع است - دارا هستند. هر سال در این کشور بیش از 230 هزار فقره شکستگی استخوان رخ می دهد که پوکی استخوان علت اصلی کلیه این شکستگی هاست.
آمار نشان داده که در بین افراد بالای پنجاه سال ساکن انگلستان، عارضه شکستگی استخوان در زنان به نسبت یک به دو، و در مردان به نسبت یک به پنج رخ می دهد.
یائسگی در زنان میانسال علت اصلی کاهش تراکم استخوانهاست. زیرا همانگونه که اشاره شد، سرعت از بین رفتن بافت های استخوان افزایش می یابد و بالعکس از سرعت ساخته شدن سلول های جدید کاسته می شود.
اختلالات قاعدگی زنان که در اثر ورزش بیش از اندازه یا رژیم های غذایی نامناسب بوجود می آید، ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد. در مردان، میزان هورمون تسترون، در احتمال ابتلا به پوکی استخوان موثر است.
سیگار کشیدن، مصرف نوشابه های الکلی، عدم تحرک و کمبود وزن همه از جمله مواردی است که ریسک مبتلا شدن به پوکی استخوان را افزایش می دهند.

• چگونه متوجه مبتلا شدن به پوکی استخوان شویم ؟
قبل از هر گونه اقدامی، با مطرح کردن سئوالات زیر از درجه ریسک پذیری فیزیکی به این بیماری آگاه شوید :

1- اگر زن هستید آیا قبل از سن 45 سالگی دچار یائسگی شده اید ؟
2- آیا عدم تناسب و بی نظمی در عادات غذایی، استرس بیش از حد و یا ضربه های روحی باعث اختلال در قاعدگی شما شده است ؟
3- آیا در عرض ده سال گذشته قد شما کوتاه شده است ؟
4- آیا سابقه ابتلا به این بیماری در خانواده شما وجود دارد ؟
5- آیا از ابتلا به بیماری هایی چون تیروئید، آرتروز، بیماری های کلیوی یا اختلالات هورمونی رنج می برید ؟
6- آیا تا به حال – به هر دلیلی - به بی تحرکی مزمن دچار شده اید ؟
7- آیا عادت به سیگار کشیدن و یا نوشیدن الکل دارید ؟

و سپس اگر جواب شما به بیش از دو مورد از سئوالات فوق مثبت باشد، شما به احتمالآ به پوکی استخوان مبتلا هستید و یا احتمال مبتلا شدن به این بیماری در شما زیاد است. در این صورت حتما با پزشک مشورت کنید.
امروزه علاوه بر آزمایش خون، روش های متفاوتی جهت تشخیص ارزیابی میزان تراکم استخوان وجود دارند. در رایج ترین این روش ها که دکسا (dexa) اسکن نام دارد، اشعه ایکس را به مقدار بسیار خفیف به مچ دست و یا مفصل ران می تابانند و در نتیجه تصویر دقیقی از چگالی استخوان های شخص پدید می آید. این تصویر پزشک متخصص را در تشخیص هر چه بهتر مراحل این بیماری یاری می دهد.

• روش های جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان
- افزایش میزان کلسیم دربرنامه غذایی روزانه
- ورزش کردن که کمک شایانی است به حفظ تراکم استخوان ها
- کاهش مصرف سیگار و الکل

بهتر است پیش از مبتلا شدن به پوکی استخوان، اقدامات لازم برای اجتناب از این بیماری را انجام دهید؛ خصوصا اگر در مرحله ورود به میانسالی هستید حتما به فکر سلامتی استخوان های بدن خود باشید.